Zaterdag 30 september staan we, Marc en Pauline, AIOS KNO van het UMC Utrecht, met 92 kilo aan bagage op het vliegveld Zaventum in Brussel om af te reizen naar Attat in Ethiopië. We gaan onze KNO kennis overbrengen op de clinical officers in Attat.
Vroeg in de ochtend komen we aan in Addis. Alles verloopt voorspoedig, zelfs ons visum hebben we snel binnen. Al is wel opeens de prijs (per vandaag) met 10 dollar per persoon verhoogd. Nadat we onze bagage hebben opgehaald wachten we buiten op zuster Tony die ons zou komen ophalen. Na een half uur wachten bellen we toch maar even en blijkt dat ze driftig op zoek was naar ‘two tall Dutch guys’, dus moesten we haar teleurstellen dat ze het met een dame en een iets minder lange man moesten doen dit jaar. Vervolgens in de auto door de regen zetten we onze reis voort richting Attat. De landschappen waren prachtig groen, de wegen daarentegen waren wat minder mooi en hobbelig. In Attat worden we met open armen verwelkomd door zuster Rita.
Attat hospital
Attat hospital is een missieziekenhuis van de katholieke kerk van Ethiopië. Het ligt ongeveer 175 kilometer ten zuidwesten van de hoofdstad Addis Ababa in een van de armste regio’s in Ethiopië. Medical Mission Sisters heeft in 1969 het ziekenhuis opgericht, beheert het ziekenhuis en leidt tevens lokale dokters op. Vijfendertig grotere en kleinere gezondheidscentra verwijzen naar Attat hospital, waarbij het ziekenhuis een verzorgingsgebied heeft van bijna een miljoen mensen. Zuigelingen- en moedersterfte is significant verminderd in het gebied over de afgelopen jaren. In de omliggende dorpen organiseert het ziekenhuis EHBO-eenheden, gezondheidseducatie en drinkwaterprogramma’s. Het ziekenhuis is recent uitgebreid met nieuwe operatiekamers en tevens ook een neonatologie afdeling. Na het uitpakken van onze koffers krijgen we een korte rondleiding door het ziekenhuis.
Cursus Health officers
Op dinsdag om half negen Nederlandse tijd was de officiële opening van de cursus voor de health officers; op dat moment uiteraard nog geen cursisten, die druppelden vanaf 9:00 uur binnen. Uiteindelijk konden we rond 10:00 uur beginnen met de cursus bestaande uit 3 dagen onderwijs met als afsluiting een toets. In totaal bestaat onze groep uit zestien health officers . Ondanks dat dit minder deelnemers waren dan gepland bleek dit wel zeer positief voor de interactie. Veel health officers kwamen van vrij afgelegen health centers. Twee zusters zelfs helemaal uit Nekemte; zij hebben er twee dagen over gedaan om via Addis, uiteindelijk hier in Attat deel te nemen aan de cursus.
Toolkits
Gedurende de eerste twee presentaties moest de groep nog even los komen, om vervolgens hun schroom steeds meer van zich af te werpen. De deelnemers gingen meer en meer goede en praktische vragen stellen. Na de lunch werden de toolkits uitgedeeld aan alle deelnemers met hierin een otoscoop, hoofdlamp, stemvork, haakje, lisje en nog enkele tangetjes. Met deze toolkits oefenen we het basale KNO-onderzoek met als doel dat de health officers met deze toolkit straks zelf in staat zijn om een adequate otoscopie uit te voeren en enkele kleine verrichtingen te doen. Uiteraard zorgde het oefenen ook voor de nodige hilariteit en daarmee het verder openen van de groep.
100% slagingspercentage
De motivatie en de interesse van de deelnemers was verassend hoog. Op de laatste dag van de cursus zagen we dat de studenten veel hebben opgepikt van de kennis en het lichamelijk onderzoek al aardig goed beheersen. Een absoluut hoogtepunt was het oefenen voor de klas, er werd op hoog niveau geacteerd door de ‘patiënt’ en de student die dokter was gaf een heel college voor de klas, fantastisch om te zien. De cursus eindigen we met de grote eindquiz. Alle studenten halen de test en een van de deelnemers maakt de test zelfs foutloos met ook nog hele extra tekeningen van het trommelvlies met gehoorbeentjes etc. Als beloning en aanmoediging geven wij hem een pak van de enige echte heerlijke stroopwafels.
Opfriscursus
Op de vrijdag geven wij een korte opfrissingscursus aan de health extension workers. In Ethiopie hebben health extension workers een unieke positie waarbij ze de gemeenschap verbinden met de gezondheidssector. Ze ondergaan een eenjarig trainingsprogramma om een pakket van preventieve en elementaire curatieve diensten te leveren die vallen onder vier hoofdcomponenten: hygiëne en milieusanering; gezinsgezondheidsdiensten; ziektepreventie en -bestrijding; en gezondheidseducatie en communicatie. Voor het eerst geven we onderwijs met een tolk, gezien de health extension workers geen Engels spreken. Het blijft toch bijzonder dat je 1 zin zegt en de vertaling hiervan 10 keer zo uitgebreid lijkt te zijn, maar het werkte prima. We oefenen het drymoppen nog even aan het einde van de cursus en dan sluiten we ook deze cursus af.
Week 2
In de tweede week bezochten we enkele health centers van de health officers die we afgelopen week hebben opgeleid. Het doel is om op deze manier de health officer verder op te leiden in het basale KNO onderzoek en ook primaire behandeling. In totaal bezoeken we 9 health clinics en zien we samen 377 patiënten. Het zijn fantastisch mooie ritten door hobbelige wegen in rural areas met af en toe een lekke band. Tussen de klinieken die we bezoeken zitten grote verschillen. Een aantal klinieken hebben prima kamers, instrumentarium en zelfs een zuigsysteem en bij sommige health clinics lopen de kippen letterlijk door de spreekkamer. Er wordt veel pathologie gezien zoals de chronische looporen, grote trommelvliesperfoties, vliegen in oren, struma’s en ook een grote tumor in het trigonum retromolare. We zijn onder de indruk van enkele health officers die perfect de otoscopische beelden beoordelen en ook een goede therapie voorstellen, waardoor we met een voldaan gevoel na twee weken Ethiopië kunnen verlaten. Het was een fantastisch avontuur!